Η ποινή.... της Έλσης Τσουκαράκη (ΨΥΧΟΓΙΟΣ)

Επανέρχομαι μ' ένα βιβλίο που είχα την χαρά να διαβάσω το καλοκαίρι, χειρόγραφο ακόμα, όταν μου ζητήθηκε να γράψω μια κριτική για το "αυτί" του βιβλίου. Το ενδιαφέρον ήταν οτι επρόκειτο για μια νέα ανακάλυψη των εκδόσεων Ψυχογιός και ήμουν πολύ περίεργη να δω τι καινούργιο είχε να πει.... Πολλά...

Με μεγάλη χαρά δέχτηκα όχι μόνο να γράψω την κριτική αλλά και να το παρουσιάσω! Έτσι το Σάββατο 5 Δεκεμβρίου στον ΙΑΝΟ στις 6 το απόγευμα θα είμαι δίπλα στην Έλση μαζί με την Θάλεια Ματίκα που θα κάνει την ανάγνωση!

Λίγα λόγια για το βιβλίο:

Στο ξεκίνημά του, στις πρώτες-πρώτες γραμμές του, μιλάει για ένα αγόρι, γεννημένο σ’ ένα από τα χιλιάδες χωριό της πατρίδας μας και μου έκανε εντύπωση που σ’ αυτό το πρώτο μικρό κεφάλαιο, υπογράμμισα νοερά τις λέξεις που θα έδιναν το στίγμα ολόκληρου του βιβλίου. Λέξεις όπως: «ξερό και άγονο», «δύσκολα παιδικά χρόνια», «δυστυχία», «Μαύρο, απέραντο κενό» και τόσες άλλες που μου τράβηξαν την προσοχή, ίσως γιατί ήταν δυσανάλογα πολλές σε σχέση με την έκταση του πρώτου αυτού κεφαλαίου.

Στο επόμενο κεφάλαιο το τοπίο άλλαζε εντελώς. Γέμισε καταιγίδα, φόβο και αγώνα για την επιβίωση. Κάποιος πάλευε με τα κύματα μέσα στην νύχτα και ήταν ένας κατάδικος προφανώς‧ το μυαλό μου πήγε σε μια θεαματική απόδραση, όταν σκάλωσε στις νέες λέξεις που έφερναν στο προσκήνιο την παρουσία μιας λιλιπούτειας ύπαρξης. Ένα μωρό καταμεσής στο πέλαγος, κλεισμένο σε μια περίεργη σωστική λέμβο. Ο ήρωας θα τα χάσει με την παρουσία του αλλά η αντίδρασή του δεν είναι αναμενόμενη. Ανεβαίνει στην βάρκα θυμωμένος που ο ίδιος παράδερνε όλη νύχτα στα κύματα κι εκείνος, ο μικρός επιβάτης της βάρκας είχε σωθεί χωρίς καμιά προσπάθεια… Στο λαιμό του μωρού ένας χρυσός σταυρός και ο άντρας τον αρπάζει και σκοπεύει να πετάξει το μωρό στη θάλασσα, έχοντας αποφασίσει να είναι ο μόνος επιζών στην μικρή λέμβο, αλλά τον προλαβαίνει η εξάντληση της ολονύχτιας πάλης του με τα κύματα. Λιποθυμά κρατώντας σφιχτά τον χρυσό σταυρό….
Η συνέχεια είναι ακόμα πιο παράξενη, απότομη η εναλλαγή σε κάτι γλυκό και τρυφερό, όπως η προσευχή , η κουβεντούλα θα έλεγα του γέρου Θωμά με Τον Θεό, με το πρωινό του ξύπνημα στο ξεχασμένο από Θεό και ανθρώπους νησάκι που μένει με λίγους, ελάχιστους ακόμα συμπατριώτες του. Τον άφησε η κυρά του για να ταξιδέψει κοντά στον Πλαστή τους και ο γιος του μπάρκαρε στα 18 του και δεν τον ξαναείδε πια. Μόνο μάθαινε πως είχε διαλέξει να βγάζει το ψωμί του με τρόπο που η αστυνομία δεν τον άφηνε να στεριώσει….Παρηγοριά του η Βέρα, μια νέα κοπέλα που είναι αρραβωνιασμένη με ναυτικό και τρέμει τις καταιγίδες και τις φουρτούνες που βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή του αγαπημένου της.
Παράλληλη είναι η εξέλιξη του ήρωα και ο αναγνώστης παρακολουθεί την ζωή του να κομματιάζεται από τον σκληρό πατέρα, το ξύλο και την μοναξιά του. Το όνειρό του είναι η φυγή και η θάλασσα.
Και να η στιγμή που οι ζωές του Θωμά, της Βέρας και του άγνωστου άντρα θα συναντηθούν. Ο ναυαγός με το μωρό, θα βρεθούν από εκείνους του αγαθούς και καλούς ανθρώπους. Ο Θωμάς θ’ αναλάβει τον άντρα και η Βέρα το μωρό‧ θα δώσουν μάχη για να τους σώσουν και θα υποθέσουν το πιο αλλόκοτο σενάριο… Ότι ο ναυαγός ήταν ο πατέρας του βρέφους που πάλεψε με τα κύματα για να σώσει τον γιο του….

Τα κεφάλαια εναλλάσσονται, πηγαίνουν τον αναγνώστη μια στο σήμερα μια στο χθες. Στο σήμερα κυριαρχεί η άδολη αγάπη και η προσφορά φτωχών ανθρώπων που πιστεύουν ότι μόνο καλό υπάρχει στην καρδιά κάθε ανθρώπου. Στο χθες υπάρχει μόνο το σκοτάδι ενός πληγωμένου παιδιού που αντρώνεται με την βεβαιότητα ότι μόνο με το κακό θα επιβιώσει…Και αυτό το κακό το κάνει παντού. Γίνεται κλέφτης όχι μια αλλά πολλές φορές μέχρι που η ατυχία τον σπρώχνει και στην φυλακή και από κει στο αναμορφωτήριο.
Στο σήμερα βλέπουμε τον άντρα να γίνεται όλο και καλύτερα. Παίρνει απόφαση ότι πρέπει να προσποιηθεί ότι πραγματικά το παιδί είναι δικό του για να σωθεί. Ο Θωμάς του παρέχει την αγάπη του και την πλήρη κατανόησή του κι εκείνος τον γεμίζει ψέματα για τον δήθεν θάνατο της γυναίκας του πάνω στην γέννα…. Κάθε μέρα αφήνουν τον μικρό δίπλα του και φεύγουν για να τον κάνουν να συναισθανθεί την ευθύνη του για το μικρό πλασματάκι που νομίζουν παιδί του. Το θαύμα συντελείται χωρίς να το θέλει και χωρίς να το έχει καταλάβει. Παίζοντας τον ρόλο του πατέρα που στην αρχή του φαίνεται βουνό, αρχίζει να δένεται με το μωρό που τον λατρεύει. Για πρώτη φορά μια ανθρώπινη ύπαρξη του δίνει όσα του έλειψαν. Εμπιστοσύνη και αγάπη χωρίς ανταλλάγματα..
Θα ήταν άδικο να συνεχίσω ν’ αφηγούμαι ένα βιβλίο που ειλικρινά έχει να πει πολλά και να διδάξει ακόμα περισσότερα, όλους εμάς που σταθήκαμε πολύ πιο τυχεροί στη ζωή μας, από αυτό το παιδί που έγινε άντρας χωρίς να γνωρίσει ποτέ την αγάπη. Και είναι δίδαγμα για όλους εμάς η επίγνωση του τι μπορεί να προκαλέσει στην ψυχή ενός ανθρώπου η έλλειψη της. Πόσο απότομα μπορεί να στεγνώσει, ν’ αποξηράνει την ανθρώπινη ύπαρξη και να την οδηγήσει στο έγκλημα. Επιπλέον έρχεται η στιγμή που όλοι καταλαβαίνουμε, όσο προχωρεί η ανάγνωση, πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η αγάπη όταν επιτέλους έρχεται χωρίς να ζητάει τίποτα, μόνο προσφέρει μια καινούρια αρχή σε μια ζωή γεμάτη από το φως της....

Το βιβλίο είναι εξαιρετικό, αυτό μόνο θα μπορούσα να πω και όσοι με ξέρετε, κατανοείτε και πόσο πολύ το εννοώ!
Η εναλλαγή του χθες και του σήμερα, αυτό το συνεχές πήγαινε έλα στο παρόν και στο παρελθόν, αντί να γίνει κουραστικό γίνεται μια τεράστια απόχη, ένα μαγικό δίχτυ που δεν αφήνει τον αναγνώστη να εφησυχάσει ή να βαρεθεί. Είναι τόσο γλυκά δομημένο το βιβλίο που είναι αδύνατον να μην σας γοητεύσει.
Η κατάδυση στον κόσμο που μάθαμε να βάζουμε την ταμπέλα και ν’ αποκαλούμε «περιθώριο» ξεμπερδεύοντας με τις όποιες σκέψεις θα μπορούσε να μας προκαλέσει είναι σκέτη αποκάλυψη. Φτάνει τον αναγνώστη ν’ αναρωτηθεί αν έχει μερίδιο της ευθύνης για όλα τα παιδιά που καταλήγουν σε αναμορφωτήρια και βγαίνουν από κει ολοκληρωμένοι και τελειοποιημένοι εγκληματίες.
Θυμήθηκα μια καθηγήτριά μου , τότε που σπούδαζα και που στην πρώτη της παράδοση μας είχε πει: «Να θυμάστε πάντα ότι η αγάπη δεν έβλαψε ποτέ κανέναν παιδί. Αντίθετα η έλλειψή της κατέστρεψε χιλιάδες και δημιούργησε πληγωμένες ψυχές. Και οι πληγωμένες ψυχές φτάνουν πολύ εύκολα να γίνουν πρωταγωνιστές στον θίασο του κακού». Δεν ξέρω πού βρίσκεται πια εκείνη η καθηγήτρια, αλλά αν ήξερα θα της έστελνα δώρο αυτό το βιβλίο…..
Είναι δεκάδες οι σκέψεις που μου δημιουργήθηκαν όσο διάβαζα την Ποινή…. Και είναι ο τίτλος που θα δικαιωθεί στις τελευταίες σελίδες του. Κλείνοντας το βιβλίο ένιωσα μια γαλήνη να μπερδεύεται με την θλίψη και το αίσθημα της δικαίωσης . Δεν νομίζω ότι θα ταίριαζε να κλείσει διαφορετικά αυτή η περιπέτεια μιας βασανισμένης ψυχής, καταδικασμένης από τη μέρα που γεννήθηκε.
Στην συγγραφέα, αξίζουν συγχαρητήρια και για έναν ακόμα λόγο που θεωρώ πολύ σημαντικό όταν διαβάζω ένα βιβλίο του οποίου η επιτυχία εξαρτάται από πόσο αυτός που το γράφει έχει καταφέρει την κατάδυση στην ανθρώπινη ψυχή. Η Έλση Τσουκαράκη κατάφερε λοιπόν αυτό ακριβώς. Να με κάνει κοινωνό των συναισθημάτων , της Βέρας, του Θωμά ακόμα και του ήρωα την εποχή που συμπεριφερόταν σαν πληγωμένο θηρίο χωρίς ηθική, χωρίς αξίες.

Και κάτι ακόμα… Μια ερώτηση με δεδομένο ότι το πρώτο βιβλίο ενός συγγραφέα, το… άγουρο έργο του δεν είναι ποτέ το καλύτερό του αφού με τα χρόνια ωριμάζει η γραφή του και βελτιώνεται. Με αυτό το δεδομένο λοιπόν, αν η Ποινή είναι το πρώτο της και το έγραψε έτσι, αναρωτιέμαι τι θα είναι το δεύτερο! Καλή επιτυχία!


Λίγα λόγια για την συγγραφέα:

Η ΕΛΣΗ ΤΣΟΥΚΑΡΑΚΗ γεννήθηκε στο Κάιρο και μεγάλωσε στην Αθήνα. Από παιδί είχε τον τρόπο της να επικοινωνεί με τις λέξεις. Σπούδασε γερμανική και γαλλική φιλολογία. Δίδαξε σε σχολεία, ασχολήθηκε με μεταφράσεις, έγραψε διηγήματα και σενάρια, και σήμερα εργάζεται ως καθηγήτρια γερμανικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αν και το θεωρεί μεγάλη τύχη να συναναστρέφεται παιδιά και εφήβους, θα της άρεσε να δηλώνει "επάγγελμα: ονειροπόλα". Έχει δύο κόρες. Η ΠΟΙΝΗ είναι το πρώτο της μυθιστόρημα.