Η άλλη Κύπρος.....

Αυτή την ανάρτηση την χρωστάω εδώ και καιρό, πρώτα στον εαυτό μου. Δεν ξέρω γιατί δεν μπορούσα τόσο καιρό να την κάνω. Πάνε τρία χρόνια που την είχα υποσχεθεί, από το προηγούμενο ιστολόγιο ακόμα...  Ίσως γιατί με πονούσε πάρα πολύ...

Ήταν στο πρώτο μου ταξίδι στην Κύπρο, όταν στον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο που είχα, επισκεφθήκαμε με τον άντρα μου, ένα διαφορετικό μουσείο.... Στις κεντρικές φυλακές της Λευκωσίας, υπάρχουν τα φυλακισμένα μνήματα... Τόπος κολαστηρίου για τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, για τους Κύπριους που έδιναν τον αγώνα για να διώξουν τους Άγγλους από τον τόπο τους. Μια κατοχή που τελείωσε το 1960 χωρίς να ξέρουν οτι τους περίμενε μια άλλη εξίσου αποτρόπαιη και άδικη λίγα χρόνια αργότερα....

Πήγαμε πρωί και όμως ο ήλιος έκαιγε. Η σιωπή ήταν απόκοσμη και η ατμόσφαιρα φορτισμένη. Ο ξεναγός μας τυπικός και αναλυτικός.  Ζωντάνευαν τα λόγια του και οι εικόνες την νεότερη ιστορία. Τις μαύρες σελίδες της....

(άποψη από το μπλοκ 7) 

Δέκα τρία νέα παιδιά οδηγήθηκαν στην αγχόνη. Τελευταίος ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, μόλις 19 χρονών. Η εκτέλεσή του ξεσήκωσε τρομερές διεθνείς αντιδράσεις που συνέβαλαν στην διακοπή των απαγχονισμών.

 Ο αγώνας της ΕΟΚΑ τρομακτικός. Το σθένος τους, ακόμα πιο τρομακτικό. Τους φωτογράφιζαν μετά την σύλληψη, ήξεραν ότι τους περίμεναν μαρτύρια, ακόμα και η αγχόνη και φωτογραφίζονταν με πλατύ χαμόγελο, εξευτελίζοντας τον φόβο και τους Άγγλους που δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις φωτογραφίες για να εκφοβίσουν τον πληθυσμό… άντε να τα βάλεις μ’ αυτό τον λαό!

(Οι πόρτες με το δικτυωτό. Δεν φαίνεται η μικρή τρύπα για το τσιγάρο)

Οι μελλοθάνατοι έμεναν σε κελιά που εκτός από τα κάγκελα καλύπτονταν από μεταλλικό δικτυωτό, η ήδη αποπνικτική ατμόσφαιρα του κελιού γινόταν χειρότερη, οι μάνες δεν μπορούσαν ν’ αγγίξουν καν τα παιδιά τους για το αντίο. Μια μικρή τρύπα επέτρεπε ένα τσιγάρο να περάσει και τα ακροδάχτυλα να ενωθούν. Έλεγχαν ακόμα και τα περιττώματα των μελλοθανάτων για να αποφύγουν την λήψη κάποιου ηρεμιστικού που θα έκανε τις τελευταίες ώρες πιο ήρεμες.

(Από τα τρία σχοινιά σώζεται μόνο το ένα...)

Η αίθουσα των εκτελέσεων σώζεται όπως ακριβώς ήταν τότε και η σιωπή πια δεν υπάρχει. Νομίζεις ότι ακούς ανατριχιαστικούς ήχους, από τις χειροπέδες, από τον μοχλό, από την καταπακτή. Γεμάτος ο χώρος από τελευταίες ανάσες… Οι τοίχοι από τις φωτογραφίες όσων εκτελέστηκαν…

(Τα "εργαλεία" του δήμιου, αναρτημένα στην αίθουσα εκτελέσεων. Πρόκειται για το λουρί που έδεναν τα πόδια του μελλοθάνατου, τις χειροπέδες και την κουκούλα που του φορούσαν "για να μην βλέπει και υποφέρει" ..Πάνω απ' όλα ο ανθρωπισμός....)

Η ταφή κρυφά, χωρίς ιερέα, χωρίς συγγενείς, τα κορμιά το ένα πάνω στο άλλο. Πρώτα τους έριχναν στον ασβέστη και μετά έριχναν στο χώμα οξύ. Να διαλυθούν να μην βρεθούν ποτέ. Και πάνω από τον χώρο της ταφής συρματοπλέγματα, μην δραπετεύσουν οι νεκροί......

Πολλά χρόνια μετά, ο πρώτος μετά την ανεξαρτησία διευθυντής των φυλακών, ο Ονησίφορος Αντωνίου, βρήκε το σχεδιάγραμμα που προσδιόριζε τον ακριβή χώρο ταφής και τα ονόματα. Και μπόρεσαν οι μάνες να θάψουν και να κλάψουν τα παιδιά τους….


Και στον τοίχο δύο λόγια: «Του ανδρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δεν λογιέται….»


Άφησα για το τέλος μια φωτογραφία που με συγκλόνησε, που μ' έκανε να νιώσω το έδαφος κάτω από τα πόδια μου να χάνεται.... Χρόνια μετά, ήρθε η απελευθέρωση. Και άνοιξαν οι πόρτες... Για να κλάψουν επιτέλους οι μάνες τα παιδιά τους....

Αυτή είναι μια άλλη Κύπρος....του πόνου, του θρήνου.... της απόγνωσης αλλά και του απερίγραπτου θάρρους. Μια Κύπρος που ζει μέχρι σήμερα τραυματισμένη, κομματιασμένη, μισή....  Που στο βουνό, πάνω από την Λευκωσία υπάρχει η τούρκικη σημαία και που το βράδυ λάμπει ολόφωτη με ρεύμα που πληρώνει η ...ελεύθερη Κύπρος....

Που στους δρόμους της Λευκωσίας βλέπεις συρματοπλέγματα να την κόβουν στην μέση. Που κάθε Σαββατοκύριακο σχεδόν, γίνεται μια ακόμα ταφή για  ταυτοποιημένα οστά από την εισβολή και ο θρήνος είναι σαν ο άνθρωπός τους έφυγε χθες....

Και στο μυαλό μου έρχονται τα τελευταία λόγια του Αντρέα Δημητρίου που "εγκαινίασε" την αγχόνη στις 10 Μαίου του 1956 μαζί με τον Μιχάλη Καραολή σε ηλικία 22 χρονών:

"Λυπούμαι που δεν θα δω την Κύπρο μας ελεύθερη. Όμως δεν με φοβίζει ο θάνατος, γιατί η ζωή είναι περιττή μέσα στην σκλαβιά. Ζήτω η λευτεριά! Γειά σας!"